2 мин

Гуравхан хүн ярьдаг хэл бадеши

Ярих хүнгүйн улмаас гурван хөгшин ч төрөлх хэлээ бага багаар мартсаар байгаа гэнэ.

М.Сугар-Эрдэнэ 2018.02.28 32 28 20

63

Эрт урьдын цагт бадеши хэлээр Хойд Пакистаны ард иргэд ярьдаг байсан бол одоо бараг бүрэн устсан хэл гэж үзэж байна. Учир нь энэ хэлээр одоо Бишиграм хөндийд оршин суудаг гуравхан өвгөн л ярьдаг аж.

Тэдний нэг Рахим Гул өөрийн хэдэн настайг ч мэдэхгүй гэх бөгөөд Би Би Сигийн сурвалжлагчид “100 жилийн өмнө бадеши хэлээр бүтэн тосгон ярьдаг байлаа. Дараа нь манай тосгонд өөр тосгоны эмэгтэйчүүд ирсэн. Тэд манай эрчүүдтэй гэрлэж, харин хүүхдүүд нь торвали хэлээр ярьдаг болсноор манай хэл мөхсөн юм” гэж хуучилж байна.

Рахимийн ах Саид Гул “Бидний хүүхдүүд, ач зээ бүгд торвалигаар ярьдаг болохоор бид гуравт яг үнэндээ эх хэлээрээ ярих өөр хүн байдаггүй” гэж ярьж байна. Саид ч хэдэн настайгаа мэддэггүй.

Тосгоны эрчүүд ажил хайж, гадагш яваад эргэж ирэхдээ пушту хэлээр ярьдаг болсон нь ч нөлөөлжээ. Ярих хүнгүйн улмаас гурван хөгшин ч төрөлх хэлээ бага багаар мартсаар байгаа гэнэ.
Рахим таван ачтай ч нэг нь ч өвөөгийнхөө хэлийг ойлгохгүй. Рахимийн хүү “Бага байхад манай ээж торвали хэлээр л ярьдаг байсан болохоор гэрт хэн ч бадеши үг хэлдэггүй байлаа. Тиймээс сурах ямар ч боломж байгаагүй. Харамсалтай ч би одоо бадеши хэл сурах гээд ч чадахгүй. Аав нас барахад энэ хэл мөхнө гэж бодохоор аймшигтай санагддаг” гэж ярьжээ.

Бадеши хэлний жишээ
Энэ хэлийг аврах аргагүй болсон ч хэд хэдэн үг цээжлэж авахыг хүсье.
    Meen naao Rahim Gul thi – Намайг Рахим Гул гэдэг.
    Meen Badeshi jibe aasa – Би бадеши хэлээр ярьдаг.
    Theen haal khale thi? – Юу байна?
    May grot khekti – Би хоолоо идсэн.
    Ishu kaale heem kam ikthi – Энэ жил цас бараг орсонгүй.

М.Сугар-Эрдэнэ 2018.02.28

63