2 мин

Ж.ЦЭВЭЭНИЙ тухай залуу хүн бүрийн мэдэх ёстой 10 БАРИМТ

ХХ зууны эхэн үеийн Монголын нийгэм, улс төр, шинжлэх ухааны зүтгэлтэн, соён гэгээрүүлэгч, эрдэмтэн судлаач Жамсраны Цэвээний тухай олны төдийлөн мэдэхгүй 10 баримтыг хүргэж байна.

2018.03.06 5

132

ХХ зууны эхэн үеийн Монголын нийгэм, улс төр, шинжлэх ухааны зүтгэлтэн, соён гэгээрүүлэгч, эрдэмтэн судлаач Жамсраны Цэвээний тухай залуу хүн бүрийн мэдвэл зохих 10 баримтыг хүргэж байна. 

1. Ж.Цэвээн Хойт Агийн омгийн захиргааны зайсан Жамсрангийн гэр бүлд 1881 онд төржээ.

Ж.Цэвээний хөрөг. Эх сурвалж: (ШУА-ийн Түүх, археологийн хүрээлэнгийн Түүхийн баримт мэдээллийн төв)

2. Монголын сэтгүүл зүйг үндэслэгчдийн нэг. 

Ерөнхий сайд Намнансүрэнгийн удирдлагаар Ж.Цэвээн шинжлэх ухаан, танин мэдэхүйн “Шинэ толь хэмээх бичиг" сонинг 1913 оны гуравдугаар сарын 6-ны өдөр эрхлэн гаргажээ. 

3. Дэлхийн сонгодог бүтээлүүдийг монгол түмэнд хүргэсэн. 

Ж.Цэвээн Жюль Верн, Лев Толстой, Жек Лондон, Жовани Боккаччо тэргүүтэй нэрт зохиолчдын сонгодог уран бүтээлээс эх хэлээрээ орчуулан гаргажээ. 

4. Монгол улсын хөгжил дэвшилд  үнэлж баршгүй хувь нэмэр оруулсан эрдэмтэн. 

Ж.Цэвээний гар бичмэл. Эх сурвалж: (ШУА-ийн Түүх, археологийн хүрээлэнгийн Түүхийн баримт мэдээллийн төв)

Ж.Цэвээн “Дархадууд, Хөвсгөлийн урианхайчууд, торгуудад, хошууд, цахар, дарьганга, Алтайн урайнхайчууд, казахууд болон эвэнкчүүдийн гарал үүсэл, аж төрөх ёсон”, “Чингис хааны алтан сургаалиуд” зэрэг даацтай бүтээлүүдийг хэвлэн гаргасан байна. 

5. Сайн ноён хан Намнансүрэнгийн зөвлөх.

Ж.Цэвээн гуай цаг үеийнхээ улс нийгмийн ажилд идэвхийлэн оролцож, Сайн ноён хан Намнансүрэнгийн дэргэд шадарлан, хамгийн дотны нөхөр, улс төрийн зөвлөх нь байжээ. 

6. Монголын улс төрийн нэрт зүтгэлтэн. 

Зүүн гар талаас Шинжлэх ухааны хүрээлэнгийн дарга А.Амар, эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга М.И.Тубянский, Ж.Цэвээн. 1931 он. (ШУА-ийн Түүх, археологийн хүрээлэнгийн Түүхийн баримт мэдээллийн төв)

Дотоод хамгаалах яамны дэд сайд, эдийн засгийн болон Улсын банкны зөвлөлийн гишүүн, Монголын шинжлэх ухааны хорооны судар бичгийн хүрээлэнд эрдэмтэн нарийн бичгийн дарга, МАХН-ын хянан шалгах төв комиссын даргаар ажиллажээ. 

7. Үндэсний ардчилсан хувьсгалд гар бие оролцсон. 

1921 оны Үндэсний ардчилсан хувьсгалд оролцож, Ардын ЗГ-ын Дотоод яамны дэд сайдаар томилогдон хүчин зүтгэсэн. 

8. Хэлбичгийн ухааны доктор.

Ж.Цэвээний гавъяа зүтгэлийг ЗХУ-ын ШУА-ийн тэргүүлэгчид өндрөөр үнэлж хэлбичгийн шинжлэх ухааны доктор цол олгосон байна.

9. Монгол эрдэмтдийг дэлхийн их сургуульд суралцуулсан. 

1913 онд Эрхүү хотод сургуульд сургахаар 10 залууг Ж.Цэвээн өөрийн биеэр аваачиж өгч байсны дотор маршал Чойбалсан, болон нэр бүхий эрдэмтэд байжээ. 

10.  Их хэлмэгдүүлэлт.

Ж.Цэвээн 1937 онд Их хэлмэгдүүлэлтэд өртөн баригдаж, 1942 оны тавдугаар сард насан өөд болсон байна. 

2018.03.06

132