2025 оны зургаадугаар сард Нигерийн нэгэн их сургууль “Хөхний даруулгагүй оюутнууд шалгалт өгөх эрхгүй” гэх хатуу шаардлага тавьснаар олон нийтийн дунд өргөн шүүмжлэл, маргаан дэгдээв.
Их сургуулийн захиргаанаас гаргасан тайлбарын дагуу, зарим багш нар хөхний даруулгагүй сурагчдыг анхаарал сарниулах, “ёс зүйгүй” байдал үүсгэж болзошгүй гэж үзжээ. Гэтэл энэ төрлийн шаардлага нь эмэгтэй оюутнуудыг ялгаварлах, тэдний бие махбодийн эрх чөлөөнд халдаж буй үйлдэл хэмээн олон нийт хүлээн авч байгаа юм. “Боловсролын орчин бол оюун санааны хөгжилд чиглэсэн газар. Даруулга зүүх эсэх нь шалгалт өгөх чадварт ямар ч хамаагүй” хэмээн нэгэн хүний эрхийн идэвхтэн тодотгов.
Энэ асуудал нь зөвхөн нэг сургуулийн дотоод журам бус, боловсролын байгууллагын хандлага, хүний эрх, жендэрийн тэгш байдлын талаарх гүн гүнзгий хэлэлцүүлгийг үүсгээд буй. Олон улсын боловсролын салбар дахь суурь зарчим бол суралцагчдыг хүйс, хувцаслалт, нийгмийн гарал, шашин шүтлэгээс үл хамааран тэгш эрхтэйгээр хүлээн зөвшөөрөх явдал. Гэтэл энэхүү дүрэм нь эрэгтэй болон эмэгтэй оюутнуудыг өөр өөр шалгуураар харж, ялгаварлаж байгаа хэрэг хэмээн ажиглагчид үзэж байна.
Хөхний даруулга хэрэглэх эсэх нь тухайн эмэгтэйн хувийн шийдвэр байх ёстой. Энэ нь тухайн хүний биед тав тухтай байдал, эрүүл мэнд, биеийн төрх болон өөртөө итгэх итгэлийг өгөх зэрэг олон хүчин зүйлээс шалтгаалдаг. Тиймээс боловсролын байгууллага ийм нарийн, хувийн шинжтэй сонголтод шууд нөлөөлөх оролдлого хийх нь оюутнуудын эрх чөлөөнд бүдүүлгээр халдаж буй хэлбэр гэж үзэх үндэслэлтэй.
Үнэндээ сургуулийн дотоод журам хувь хүний эрх чөлөөг үл хүндэтгэж, биеийн онцлогт халдсан нөхцөлд энэ нь зөвхөн ёс суртахууны асуудал биш, харин хүний эрхийн зөрчил болж хувирах билээ.
Эцэст нь хэлэхэд, боловсрол гэдэг нь зөвхөн шалгалт давах төдий зүйл биш. Энэ бол хүн байх, өөрийн эрх, үнэт зүйлээ хамгаалах чадварыг төлөвшүүлэх үйл явц юм. Харин иймэрхүү дүрмүүд боловсролын үндсэн зорилготойгоо зөрчилдөж байна. Нийгмийн шаардлага, сахилга бат, хувийн эрх чөлөө гурвын тэнцвэрийг зөв тогтоох нь өнөөгийн боловсролын байгууллагуудын өмнө тулгарч буй томоохон сорилт болоод буй.
,Нийтлэлийг бэлтгэсэн: Г.Болор
